ایزو اکتان
۲،۲، ۴- تری متیل پنتان که با نام ایزوکتان نیز شناخته می شود یکی از چندین ایزومر اکتان (C8H18) است که یک مایع بی رنگ، فرار با بویی شبیه نفت است. این ماده نمونه ای از هیدروکربن های زنجیره ای شاخه دار است که یک زنجیره پنج کربنه با سه گروه متیل در نقاط مختلف زنجیره دارد. ایزوکتان در تعیین عدد اکتان سوخت ها و در آنالیز اسپکتروفتومتری به عنوان حلال و رقیق کننده به کار می رود و در سنتز ترکیبات آلی نیز نقش دارد. ایزواکتان از طریق تولید و مصرف محصولات مرتبط با صنعت نفت و بنزین به محیط زیست آزاد می شود.
اعداد اکتان و ستان
آلکانها (هیدروکربنهای خطی) دارای پایین ترین عدد اکتان و هیدروکربن های ایزومری (شاخه دارها) و حلقوی ها پس از آن قرار می گیرند. عدد اکتان مقیاسی برای نشان دادن مقاومت بنزین یا دیگر سوخت‌ها در مقابل گرما، فشار و شروع احتراق خود بخود است. به ایزواکتان عدد ۱۰۰ و به نرمال هپتان عدد صفر داده می‌شود. هرچه عدد اکتان بیشتر باشد، فشرده سازی بیشتر سوخت می تواند قبل از احتراق مقاومت کند. به طور کلی، از سوخت های با درجه اکتان بالاتر (سیتان پایین تر) در موتورهای بنزینی با کارایی بالا که نیاز به نسبت فشرده سازی بالاتری دارند، استفاده می شود. در مقابل، سوخت های با اکتان پایین تر (سیتان بالاتر) برای موتورهای دیزلی ایده آل هستند، زیرا موتورهای دیزلی یا احتراقی، سوخت را فشرده نمی کنند بلکه فقط هوا را فشرده کرده و سپس به داخل موتور تزریق می کند.
تولید
ایزوکتان در مقیاس گسترده ای در صنعت نفت توسط آلکیل سازی ایزوبوتن با ایزوبوتان تولید می شود. این فرآیند در واحدهای آلکیللاسیون با حضور کاتالیزورهای اسیدی انجام می شود.
همچنین می توان از طریق ایزوبوتیلن با دیمر شدن با استفاده از یک کاتالیزور آمبرلیست مخلوطی از ایزو اکتن ها را تولید کرد سپس با هیدروژناسیون این مخلوط ایزواکتان را به دست می آید.
